Sander van Eekelen
De hoeveelheid informatie die we nu in één week via de krant tot ons krijgen is evenveel als iemand, die in de 18e eeuw leefde, in zijn hele leven te verwerken kreeg. Technologische ontwikkelingen volgen elkaar steeds sneller op. 20 jaar geleden waren we al blij dat we mobiel konden bellen, nu hebben we altijd en overal toegang tot een hele encyclopedie aan gegevens en zijn we altijd en overal in contact met wie we maar willen, waar ook ter wereld. Dit biedt ons veel kansen èn het is ook een pittige uitdaging om met de overvloed aan informatie en constante veranderingen om te gaan. Onze breinen zijn namelijk niet zo veel en snel geëvolueerd sinds de 18de eeuw! De complexiteit van de wereld waarin we leven en werken neemt exponentieel toe. Om effectief om te kunnen gaan met die toenemende complexiteit worden we gevraagd nieuwe vermogens aan te boren en nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Voordat we daar het licht op zetten en concreet maken wat die vermogens zijn, en vooral, hoe je die kunt ontwikkelen, is het eerst nodig om een duidelijk onderscheid te maken tussen ‘complex’ en ‘gecompliceerd’.
Complex versus gecompliceerd
Deze twee termen worden in het alledaagse taalgebruik losjes door elkaar heen gebruikt. Echter, voor een dieper bewustzijn op wat het van jou vraagt om effectief om te kunnen gaan met de vraagstukken in je werk en je leven, trek ik deze twee termen even uit elkaar.
‘Gecompliceerd‘ zijn situaties die een duidelijke oorzaak-gevolg relatie in zich hebben, in belangrijke mate voorspelbaar zijn, maar waar het je mogelijk aan kennis ontbreekt om een goede analyse te kunnen maken en een adequaat plan op te stellen. Met de juiste, al dan niet ingehuurde expertise, is het mogelijk om met gebruik van je eigen opgedane kennis en ervaring in soortgelijke situaties een rationele benadering te kiezen, een passende oplossing te kiezen, een plan op te stellen en deze te implementeren. Hersenchirurgie, het repareren van een vliegtuig, het organiseren van een beurs of het repareren van een lekkend dak zijn voorbeelden van meer of minder gecompliceerde situaties. Het gaat om het toepassen van ‘good’ of ‘best’ practices gebaseerd op je eigen kennis en ervaring of die van iemand anders. Tot zover niets nieuws, dit komt je waarschijnlijk heel bekend voor.
Complexe situaties hebben daarentegen een heel andere aard. Er is wel een oorzaak-gevolg relatie, alleen krijg je die vaak pas achteraf helder in beeld. En soms wordt dit nooit helder omdat er te veel verschillende en diffuse invloeden zijn. Er zijn zoveel verschillende factoren die een rol spelen in de complexe situatie dat je die niet allemaal in beeld hebt of überhaupt kunt hebben. Je ziet ook niet hoe elke factor zelf in beweging is, laat staan hoe die bewegende factoren precies op elkaar inspelen. Het introduceren van een nieuw product in een nieuwe markt en dit succesvol maken, een grote reorganisatie op je werk, het ontwikkelen van een nieuw omvangrijk softwarepakket zijn voorbeelden van complexe situaties. In feite elke situatie waarin verschillende (groepen) mensen betrokken zijn en / of uiteenlopende waarden, belangen en emoties spelen, zijn complex. Deze situaties zijn mogelijk grillig, komen wellicht onlogisch over en zijn in de kern onvoorspelbaar.
Wat vraagt deze complexiteit van ons?
Moed en vertrouwen
Je ‘een weg naar buiten denken’ werkt niet in complexiteit. Het vraagt echt iets anders; het vereist dat je ‘de signalen kunt lezen’, dat je onder de oppervlakte kijkt naar patronen en subtiele signalen. Het vraagt verbeeldingskracht, het inzetten van je intuïtie en nieuwsgierigheid. Het vraagt moed en vertrouwen: het durven zetten van een stap zonder vooraf te weten of het de ‘juiste’ stap is, zonder enige garantie dat het beoogde resultaat daarmee dichterbij komt. Vaak gaat het nog een stap verder dat er zelfs geen duidelijk ‘beoogd resultaat’ is, alleen een beperkte visie en een vage notie van de weg daarnaartoe. Je begeeft je op onbekend terrein waar je kennis en opgedane ervaring uit het verleden maar zeer beperkt houvast biedt. In feite word je teruggeworpen op jezelf en word je door de situatie uitgenodigd het benodigde houvast in jezelf te vinden en aan te boren. Gezond zelfvertrouwen vormt een belangrijke sleutel.
Moet je presteren of mag je leren?
Een ander wezenlijk onderscheid is vanuit welk perspectief, vanuit welke ‘bril’ je naar jezelf in complexe en gecompliceerde situaties kijkt: moet je presteren of mag je leren? In gecompliceerde situaties kun je prima je ‘presteer-modus’ aanzetten. Immers, al je kennis en ervaring kun je toepassen op de nieuwe situatie en je kunt laten zien dat je het kent en kunt. Het te behalen resultaat is vooraf helder en je kunt er met positieve daadkracht voor gaan zorgen dat het resultaat ook behaald wordt. Zet je de ‘presteer-modus’ aan in het omgaan met complexe situaties dan zul je merken dat je al snel vastloopt. Al je denk- en daadkracht kunnen er namelijk voor zorgen dat je onvoldoende ‘open’ kunt waarnemen en dat je de aanwezige signalen, patronen en energiestromen mist. Je gaat tegen de stroom inroeien en verliest snel veel energie en je ervaart weinig of geen voortgang. Het is nodig de ‘prestatie-kramp’ los te laten, eerst te ontspannen en op een dieper niveau te gaan waarnemen. Nieuwsgierig te gaan verkennen vanuit een ‘leer-modus’.
De potentieelgerichte aanpak van Transformational Presence
Vanuit die open leer-modus kun je het potentieel in een bepaalde situatie gaan waarnemen en ontdekken, om van daaruit concrete stappen voorwaarts te gaan zetten. Transformational Presence biedt je de tools om effectief te werken met en in complexiteit en in het ontwikkelen van de capaciteiten die daarvoor nodig zijn – intuïtie, leer-modus, moed, vertrouwen en een alert bewustzijn in het moment. Het intensieve en beproefde trainingsprogramma ‘Transformational Presence Leiderschap in Actie‘ leert je effectief om te gaan met complexiteit; het biedt je de concrete tools die je nodig hebt en leert je de benodigde houvast in jezelf te ontwikkelen om met plezier, innerlijke rust en een gevoel van ruimte en vrijheid krachtig in je werk en leven te staan. Loop je vast in de complexiteit op je werk en zoek je concrete handvatten om hier effectief mee om te gaan? Dan is dit de training die je zoekt!